GST new rates 2025
केंद्र सरकारने नुकत्याच जाहीर केलेल्या नवीन जीएसटी कर कपातीमध्ये (GST new rates 2025)दैनंदिन जीवनातील तसेच बाजारातील बऱ्याचशा वस्तूंवरील कर हे केंद्र सरकारकडून कमी करण्यात आलेले आहेत आणि त्या करांमुळे सामान्य माणसांना खूप मोठ्या प्रमाणामध्ये दिलासा भेटलेला आहे. आपण या पोस्टच्या माध्यमातून पाहूया की कोण कोणत्या वस्तूंना जीएसटी दरामध्ये कपात करण्यात आलेले आहे आणि ती किती रुपयांनी करण्यात येणार आहे.
या GST new rates 2025अगोदर दैनंदिन वापरात असलेल्या कोणत्या वस्तू वरती किती कर होता आणि तो आता कमी होऊन किती टक्क्यांपर्यंत आलेला आहे आणि यामुळे नेमका जुन्या वस्तूंवरील कर आणि नवीन वस्त्र वरील कर किती रुपयांनी कमी होणार आहे त्यामुळे किती फायदा होऊ शकतो या सर्व गोष्टींची सविस्तर माहिती आपण या पोस्टमध्ये पाहूया.
GST म्हणजे काय?(what is GST ) आणि त्याचा भारतीय अर्थव्यवस्थेमधील महत्त्व
GST म्हणजे “Goods and Services Tax”, जी एक सर्वसमावेशक अप्रत्यक्ष कर प्रणाली आहे, ज्यामुळे भारतात वेगवेगळ्या राज्ये आणि केंद्र सरकारद्वारा लादल्या जाणाऱ्या अनेक अप्रत्यक्ष करांची जागा घेतली आहे. यामुळे वस्तू आणि सेवांवर एकसंध कर प्रणाली लागू झाली आहे ज्यात करचुकळ्या कमी झाल्या आणि व्यवहार अधिक पारदर्शक झाले. GST ही एक “मूल्यवर्धित कर” (Value Added Tax) आहे ज्यामध्ये उत्पादनाच्या प्रत्येक टप्प्यावर त्यामध्ये होणाऱ्या मूल्यवाढीवर कर लावला जातो.
GST Old rates 2025 दरांचे स्वरूप
जुन्या GST स्लॅब्समध्ये मुख्यतः पाच दर होते:
- 0% (मुक्त वस्तू)
- 5% (मूलभूत वस्तू)
- 12% (मध्यम श्रेणी वस्तू)
- 18% (सामान्य सेवा व वस्तू)
- 28% (लक्झरी वस्तू आणि सेवांवर)
या सत्रात अनेक वस्तू 12% व 28% दरात येत होत्या ज्यामुळे कर व्यवस्थापन आणि व्यवहार थोडे क्लिष्ट होते.
GST new rates 2025 (२०२५ पासून लागू)
२०२५ मध्ये मोठ्या सुधारणा अंतर्गत GST दरांच्या स्लॅब्सची संख्या कमी करून मुख्यत्वे 5% आणि 18% एवढ्याच दोन स्लॅबवर केंद्रीत केली आहे, ज्यामुळे कर व्यवस्थापन वर्तमानपेक्षा अधिक सोपं आणि पारदर्शक होणार आहे. तसेच लक्झरी आणि “सिन” वस्तूंवर (जसे सिगरेट, गुटखा) नवीन 40% दर ठेवण्यात आला आहे.
GST new rates 2025 काही महत्त्वाचे बदल
- सामान्य वापरातील वस्तू (हॅअर ऑईल, साबण, चीज, बटर) 18%/12% वरून 5% कडे खाली आल्या आहेत.
- इलेक्ट्रॉनिक आयटम, घरगुती उपकरणे, आणि वाहनांवरील अधिक गरजेचे वस्तू 28% वरून 18% स्लॅबमध्ये आले आहेत.
- आरोग्य व जीवन विमा यांना सवलत म्हणून 0% GST दिला गेला आहे.
- काही लक्झरी वस्तूंवर व सेवांवर 40% दर लागू करण्यात आला आहे.
GST कसे कार्य करते?
GST प्रणालीमध्ये केंद्रीय जीएसटी (CGST), राज्य जीएसटी (SGST), आणि एकात्मिक जीएसटी (IGST) असा तीन प्रकारांचा कर आहे. व्यापाऱ्यांनी आपले उत्पादन/विक्रीचे GST रिटर्न दाखल करणे अनिवार्य आहे, ज्यामुळे कराची नोंद आणि परतावा सुरक्षीत व पारदर्शक ठेवला जातो. व्यापाराच्या प्रत्येक टप्प्यावर चुकलेला कर (Input Tax Credit) पुढील टप्प्यावरून वजा केला जातो, ज्यामुळे कराचा “कॅस्केडिंग” किंवा एकदहा अधिक कर लागण्याचा त्रास नाहीसा होतो.
GST चे फायदे (Benefits of GST)
- कर संरचना सुलभ: सर्व अप्रत्यक्ष करांचे एकत्रीकरण.
- कॅस्केडिंग टाळा: व्यापारात एकदहा अधिक कर न लागता, फक्त मूल्यवाढीवरच कर घेणे.
- स्पर्धात्मकता वाढवणे: मालाच्या वाहतुकीवर पूर्वी असलेली चेकपोस्ट्स समापत, वितरण जलद झाले.
- ग्राहकांना लाभ: वस्तू व सेवांचा खर्च कमी होणे शक्य.
- करसपाटी वाढवणे: व्यापाऱ्यांकडून अधिक पारदर्शक कर गोळा करणे.
भारतातील जीएसटी हा ‘वन नेशन, वन कर’ या संकल्पनेवर आधारित एक महत्त्वाचा कर सुधारणा उपक्रम आहे. २०२५ मध्ये झालेल्या सुधारणा अधिक सोपी, सुलभ व ग्राहकवर्गासाठी लाभदायी आहेत. जुने अनेक स्लॅब्स काढून टाकून फक्त ५% आणि १८% करद्वारे गरजेच्या वस्तू व सेवांवर कर कमी करून सामान्य माणसाला मोठा दिलासा दिला आहे.
GST मध्ये मोठी सवलत! GST new rates 2025 नवे दर लागू खालील दैनंदिन जीवनातील वस्तूंवरती कोणत्या वस्तू वरती किती टक्के जीएसटी नवीन जर केंद्र सरकारकडून लागू करण्यात आलेले आहेत ते पाहूया
- ग्लुकोमीटर/टेस्ट स्ट्रिप्स: 12% ते 5%
- नजरचा चष्मा: 12% ते 5%
- नकाशे, चार्ट, ग्लोब: 12% ते 0%
- पेंसल, क्रेयॉन: 12% ते 0%
- नेटबुक/बुक्स: 12% ते 0%
- इरेझर: 5% ते 0%
- कार प्रिंटर: 28% ते 18%
- LED/LCD TV: 28% ते 18%
- 3 व 2-व्हिलर (350cc पर्यंत): 28% ते 18%
- हेअर ऑईल, शॅम्पू, टूथपेस्ट: 18% ते 5%
- साबण, स्किन क्रीम: 18% ते 5%
- बटर, घी, चीज: 12% ते 5%
- बायो-पेस्टीसाइड, मेड ग्रेड ऑक्सिजन: 12% ते 5%
अशाप्रकारे वरील दिलेल्या दैनंदिन जीवनातील वस्तू या नवीन जीएसटी दरांमुळे(GST new rates 2025) काहीशा प्रमाणामध्ये स्वस्त झालेले असल्यामुळे सामान्य माणसांना थोडासा दिलासा मिळणार आहे.
