सोने दर कसे ठरतात आणि दररोज बदल का होतो? Gold Rate
आज आपण ‘gold rate’ म्हणजेच सोन्याचा दर कसा ठरतो आणि तो दररोज का बदलतो यावर सविस्तर माहिती घेणार आहोत. आपल्या देशात, विशेषतः भारतात, सोने केवळ दागिन्यांच्या स्वरूपात नव्हे तर एक सुरक्षित गुंतवणूक म्हणूनही पाहिले जाते. त्यामुळे ‘gold rate’ मधील रोजचा बदल सर्वसामान्य जनतेसाठी आणि गुंतवणूकदारांसाठी खूप महत्त्वाचा असतो.
सोनं (Gold) हे केवळ दागिन्यांचे सौंदर्य वाढविणारे नाही, तर एक उत्तम गुंतवणूक साधन मानले जाते. सोनं खरेदी करताना आपल्याला अनेक वेळा २२ कॅरेट (22K) आणि २४ कॅरेट (24K) अशा प्रकारांची माहिती दिली जाते. पण यातील नेमका फरक काय आहे? कोणते सोनं खरेदी करावे आणि का?
⚖️ २२ कॅरेट आणि २४ कॅरेट यामधील फरक:
📈 सोनं निवडताना काय लक्षात घ्यावे?
- वापराचा हेतू: जर तुम्ही दागिन्यांसाठी सोनं खरेदी करत असाल तर २२ कॅरेट योग्य आहे. परंतु गुंतवणुकीच्या दृष्टीने २४ कॅरेट चांगले आहे.
- शुद्धतेचा दाखला: BIS हॉलमार्क पाहणे महत्त्वाचे आहे. २२ कॅरेटसाठी “916” आणि २४ कॅरेटसाठी “999” हे मार्क असतात.
- गुणवत्तेची खात्री: विश्वासार्ह ज्वेलर्स कडूनच खरेदी करा.
| घटक | २२ कॅरेट सोनं | २४ कॅरेट सोनं |
|---|---|---|
| शुद्धतेचे प्रमाण | ९१.६७% | ९९.९९% |
| मिश्रधातूंचा वापर | हो (तांबे, रौप्य इ.) | नाही |
| वापर | दागिन्यांमध्ये | गुंतवणूक, नाणे, औद्योगिक वापर |
| टिकाऊपणा | अधिक टिकाऊ | कमी टिकाऊ |
| किंमत | तुलनेने कमी | तुलनेने अधिक |
सोन्याचा इतिहास – भारतातील स्थान
भारत हा जगातील सर्वात मोठ्या सोनं खरेदी करणाऱ्या देशांपैकी एक आहे. प्राचीन काळापासून सोने हे संपत्तीचं आणि प्रतिष्ठेचं प्रतीक मानलं जातं. राजवंशांच्या काळातही सोने हा संपत्तीचा प्रमुख स्रोत होता. भारतात दिवाळी, अक्षय तृतीया, लग्नसराई अशा अनेक सण-समारंभांमध्ये सोनं खरेदी करणं शुभ मानलं जातं.
Gold Rate कसा ठरतो?
सोन्याचा दर हा मुख्यतः आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील दरांवर अवलंबून असतो. त्यात खालील घटकांचा समावेश होतो:
या लिंक वरून तुम्ही सोन्याचे दर बघू शकता : https://www.goodreturns.in/gold-rates/
1. आंतरराष्ट्रीय मार्केटमध्ये चलनवाढ आणि Gold Rate
लंडन बुलियन मार्केट असोसिएशन (LBMA) आणि COMEX हे दोन प्रमुख आंतरराष्ट्रीय सोनं दर ठरवणारे मार्केट्स आहेत. याठिकाणी सोने डॉलरमध्ये व्यवहारात असते. जर डॉलरचे मूल्य वाढले, तर इतर देशांत gold rate वाढतो.
2. भारतीय रुपया आणि डॉलरसंबंधी विनिमय दर
जर रुपया कमकुवत झाला, तर सोने आयात करताना जास्त किंमत मोजावी लागते, त्यामुळे देशांतर्गत ‘gold rate’ वाढतो.
3. सरकारी कर आणि आयात शुल्क
भारत सरकारने सोने आयातीवर विविध कर लावले आहेत, जसे की आयात शुल्क (Import Duty), वस्तू आणि सेवा कर (GST) इत्यादी. हे सर्व कर मिळून gold rate वाढवतात.
4. बाजारातील मागणी आणि पुरवठा
सणासुदीच्या हंगामात किंवा लग्नसराईच्या काळात सोन्याची मागणी वाढते. पुरवठा कमी आणि मागणी जास्त असल्यास gold rate वाढतो. याउलट, मागणी कमी झाल्यास दर घसरतात.
5. ग्लोबल इकोनॉमिक आणि जिओपॉलिटिकल घडामोडी
जगभरात कुठेही आर्थिक अस्थिरता, युद्ध, महागाई वाढ किंवा मंदी आली, की गुंतवणूकदार सोन्याकडे सुरक्षित गुंतवणूक म्हणून पाहतात, ज्यामुळे त्याची मागणी आणि दर वाढतात.
दररोज Gold Rate का बदलतो?
प्रत्येक दिवशी ‘gold rate’ मध्ये होणारा बदल खालील कारणांमुळे होतो:
- आंतरराष्ट्रीय मार्केटमध्ये दररोज बदल होणे.
- चलन विनिमय दरातील चढ-उतार.
- स्थानिक बाजारातील मागणी-पुरवठा ताळेबंद.
- आर्थिक धोरणं व RBI चे निर्णय.
- जगभरातील वर्तमान आर्थिक आणि राजकीय घडामोडी.
भारतातील विविध शहरांमध्ये सोन्याचे दर का वेगळे असतात?
मुंबई, दिल्ली, चेन्नई, बेंगळुरू, हैदराबाद अशा वेगवेगळ्या शहरांमध्ये gold rate मध्ये किंचित फरक असतो. यामागील कारणे:
- स्थानिक कर.
- वाहतूक खर्च.
- स्थानिक ज्वेलर्स असोसिएशनचे दर.
- राज्य सरकारचे धोरण.
भारत सरकारचे हस्तक्षेप
भारतात सोन्याच्या आयातीवर कडक नियंत्रण आहे. सरकार दर वेळेस आयात शुल्क वाढवते किंवा कमी करते, ज्याचा थेट परिणाम सोन्याचे दर वर होतो. तसेच, सरकारने Sovereign Gold Bond योजना सुरू केली आहे, ज्यात लोक डिजिटल स्वरूपात गुंतवणूक करू शकतात.
गुंतवणुकीसाठी ‘Gold Rate’ महत्त्वाचा का?
- मूल्यवर्धन: सोने हा दीर्घकालीन संपत्ती निर्माण करणारा घटक आहे.
- जोखीम कमी करणारा घटक: शेअर बाजारातील अस्थिरतेच्या काळात गुंतवणूकदार सोन्याकडे वळतात.
- हाय लिक्विडिटी: सोनं केव्हाही विकता येतं आणि तातडीने पैसे मिळवता येतात.
काही उपयुक्त टीपा:
- गोल्ड ETF किंवा Sovereign Gold Bonds मध्ये गुंतवणूक करावी.
- सोनं खरेदी करताना नेहमी BIS हॉलमार्क बघा.
- दररोजचा ‘gold rate’ अपडेट ठेवावा.
- सणासुदीच्या काळात विशेष ऑफर्सचा फायदा घ्या.
सोन्याचा दर रोज का बदलतो हे समजून घेणं गुंतवणूकदारांसाठी अत्यंत आवश्यक आहे. ‘Gold rate’ केवळ दागिने खरेदीसाठी नव्हे, तर आपली आर्थिक सुरक्षितता आणि गुंतवणुकीचा महत्त्वाचा भाग ठरू शकतो. त्यामुळे दररोजचा दर लक्षात घेऊन योग्य वेळी योग्य निर्णय घेणे गरजेचे आहे.
